مختصات جغرافیایی چیست؟
مختصات جغرافیایی زمانی مطرح می‌شود که در محیط سه بعدی قصد داریم تعیین موقعیت و مختصات را انجام دهیم. مانند زمانی که می‌خواهیم موقعیت یک نقطه را در کره زمین مشخص کنیم. در سیستم مختصات جغرافیایی از طول و عرض جغرافیایی برای موقعیت یابی استفاده می‌شود. اگر خطوط موازی با استوا و نصف النهار مبدا را در نظر بگیریم هر خطی که به موازات نصف النهار مبدا باشد، برابر طول جغرافیایی و هر خطی که به موازات استوا باشد برابر عرض جغرافیایی است. واحد طول و عرض جغرافیایی بر حسب درجه بیان می‌شود.
بنابراین در سیستم مختصات جغرافیایی برای بیان عرض جغرافیایی زمین را به دو نیم‌کره شمالی و جنوبی تقسیم می‌کنیم و خط مبدا را استوا در نظر می‌گیریم. به هر اندازه که به سمت قطب شمال حرکت کنیم عرض جغرافیایی ما به سمت 90 درجه شمالی افزایش می‌یابد و هر اندازه که به سمت قطب جنوب حرکت کنیم، عرض جغرافیایی به سمت 90 درجه جنوبی افزایش می‌یاید.
در خصوص طول جغرافیایی باید تشریح کرد که کره زمین توسط نصف النهار مبدا که در گرینویچ لندن قرار دارد، به دو نیم‌کره شرقی و غربی تقسیم شده و هر اندازه که به سمت شرق حرکت کنیم طول جغرافیایی از 0 تا 180 درجه شرقی و هر اندازه که به سمت غرب حرکت کنیم طول جغرافیایی از 0 تا 180 درجه غربی افزایش می‌یابد.
مبدا مختصات در سیستم مختصات جغرافیایی محل تقاطع نصف النهار گرینویچ با خط استوا است. به همین ترتیب هر نقطه‌ای روی کره زمین با استفاده از طول و عرض جغرافیایی موقعیت یابی می‌شود.
مختصات UTM چیست؟
در سیستم مختصات UTM با محیط دو بعدی سروکار داریم؛ چرا که بر روی کاغذ یا نقشه قصد داریم تعیین موقعیت انجام دهیم. در این سیستم مختصات فرض می‌شود یک استوانه دور تا دور کره زمین را محصور کرده و نقشه کره زمین بر روی آن تصویر می‌گردد. سپس استوانه را بر روی یک سطح صاف باز کرده و به این صورت از محیط سه بعدی به محیط دو بعدی منتقل می‌شویم. در این سیستم مختصات 60 زون یا منطقه وجود دارد که هر کشور در زون مخصوص به خود قرار گرفته است. هر زون 6 درجه از طول جغرافیایی را پوشش می‌دهد.
در سیستم مختصات UTM واحد طول و عرض بر خلاف طول و عرض جغرافیایی که بر حسب درجه نمایش داده می‌شد، بر حسب متر است و همین امر سادگی و دقت بالای سیستم مختصات یو تی ام را به نمایش می‌گذارد. به همین دلیل نقشه یو تی ام اهمیت زیادی دارد و بیشتر از مختصات جغرافیایی مورد تقاضا قرار می گیرد.
بررسی تفاوت مختصات جغرافیایی با UTM
برای بررسی تفاوت مختصات جغرافیایی با UTM در مجموع می‌توان گفت که مختصات جغرافیایی برای تعیین موقعیت بصورت جهانی مناسب است و سیستم مختصات UTM جهت اندازه گیری‌های دقیق منطقه‌ای بکار می‌رود. به طور مثال فرض کنید که قصد دارید موقعیت و فاصله برج ایفل را از برج میلاد تهران بدست بیاورید، در این صورت مختصات جغرافیایی کاربرد بیشتری دارد. اما اگر قصد دارید موقعیت و فاصله شهر تهران از شهر رشت را بررسی کنید، سیستم مختصات UTM دقت بیشتری را ارائه می‌دهد. با این حال، این دو سیستم مختصات تفاوت‌های دیگری هم دارند که در ذیل به آنها می‌پردازیم.
1. بررسی نوع هندسی
از نظر هندسی شبکه‌های سیستم مختصات جغرافیایی به هیچ عنوان صاف نبوده و به شکل منحنی و غیر موازی هستند. به عبارتی تمامی خطوط شمالی و جنوبی در قطب شمال و جنوب کره زمین به هم متصل می‌شوند. اما در سیستم مختصات یو تی ام به دلیل اینکه محیط ما سطح دو بعدی کاغذ است تمامی خطوط عمودی و افقی با یکدیگر موازی هستند. بر همین اساس تمامی روابط هندسی نظیر فیثاغورس در سیستم مختصات یو تی ام قابل اجرا می‌باشد.
2. بررسی واحد
همانطور که در ابتدا توضیح داده شد، در سیستم مختصات جغرافیایی طول و عرض جغرافیایی بر حسب درجه نمایش داده می‌شود. اما در سیستم مختصات یو تی ام تمامی طول و عرض‌ها بر حسب متر می‌باشد. این ویژگی باعث شده است که برخلاف سیستم مختصات جغرافیایی که نیاز به تخصص بالایی در محاسبه درجه و یافتن آن بر روی کره زمین است، در سیستم مختصات یو تی ام هر مخاطب به راحتی موقعیت مورد نظر را درک می‌کند.
3. بررسی کاربرد
سیستم مختصات جغرافیایی از نظر کاربرد تفاوت‌های اساسی با سیستم مختصات یو تی ام دارد. به طور کلی سیستم مختصات جغرافیایی برای امور ناوبری، هواشناسی، هوانوردی و دریانوردی مناسب است. این امر به خصوص در تمامی برنامه‌های موقعیت یابی تلفن همراه مانند برنامه GOOGLE MAP که موقعیت را بر اساس طول و عرض جغرافیایی محاسبه می‌کند، به چشم می‌خورد.
اما سیستم مختصات یو تی ام کاربردهای تخصصی‌تری دارد. به طور مثال اگر قصد تهیه سند تک برگ برای ملک داشته باشید، اداره ثبت اسناد، نقشه جغرافیایی را تایید نمی‌کند، بلکه نقشه یو تی ام را ملاک قرار می‌دهد. همچنین برای فعالیت‌های عمرانی و شهرسازی یا کشاورزی به دلیل اینکه در محیط دو بعدی نقشه قصد موقعیت یابی داریم، سیستم مختصات یو تی ام کاربرد فراوانی دارد.
نکته: شما می توانید جهت تهیه نقشه یو تی ام ملک یا زمین خود با شماره 09128218951 تماس برقرار کرده و از دانش بالا و تجربیات کارشناسان مجموعه آرک یو تی ام بصورت کاملاً رایگان استفاده نمایید.
4. بررسی دقت محاسباتی
دقت محاسباتی کاملاً به هدفی که به دنبال آن هستیم بستگی دارد؛ یعنی در صورتی که قصد موقعیت یابی در مقیاس جهانی داریم، سیستم مختصات جغرافیایی از دقت بالاتری برخوردار است اما اگر در مقیاس منطقه‌ای یا محلی قصد موقعیت یابی داریم، سیستم مختصات یو تی ام کاربردی‌تر می‌باشد. همچنین چون در سیستم مختصات جغرافیایی با محیط سه بعدی روبرو هستیم و تمامی خطوط به صورت منحنی هستند، در نتیجه محاسبات و اندازه گیری‌ها با پیچیدگی‌های بیشتری در مقابل نقشه یو تی ام که از خطوط صاف و موازی تشکیل شده است، برخوردار است.
جمع بندی تفاوت مختصات جغرافیایی با UTM
از نظر موقعیت یابی و تعیین مختصات، دو سیستم جغرافیایی و UTM تفاوت‌های اساسی با یکدیگر دارند. از مهم‌ترین تفاوتی که وجود دارد می‌توان به محیط کاربری این دو سیستم اشاره کرد. در سیستم مختصات جغرافیایی محیط کاربری ما سطح کره زمین است که یک سطح سه بعدی بوده با شبکه‌هایی از خطوط استوا و نصف النهار مبدا که هیچ کدام موازی نبوده و به شکل منحنی رسم شده اند. در مقابل سیستم مختصات یو تی ام در محیط دو بعدی یعنی نقشه قرار گرفته و تمامی خطوط شبکه آن با هم موازی هستند.
از نظر کاربری نیز دو سیستم مختصات جغرافیایی و یو تی ام با یکدیگر تفاوت زیادی دارند. به طور کلی سیستم مختصات جغرافیایی برای تعیین موقعیت در مقیاس جهانی کاربرد دارد و مناسب ناوبری، هوانوردی و هواشناسی است. اما سیستم مختصات یو تی ام برای کارهای تخصصی نظیر موقعیت یابی ملک جهت دریافت سند یا پروژه‌های عمرانی استفاده می‌شود.
هیچ نظری برای این پست وجود ندارد. اولین نفری باشید که نظر می‌دهید!